Ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie stanowi jedynego rozwiązania, które pozwoli uchronić się przed komornikiem i utratą znacznej części majątku. W wypadku gdy uzyskiwane dochody umożliwiają zaspokojenie wierzycieli po rozłożeniu długów na dłuższy okres spłaty, idealnym wyjściem z sytuacji jest konsumenckie postępowanie układowe.
Układ konsumencki – czy zawsze możliwy?
Układ konsumencki stanowi formę porozumienia między dłużnikiem a wierzycielami, które umożliwia zachowanie co najmniej części majątku w przeciwieństwie do upadłości.
Układ do swojej skuteczności wymaga zatwierdzenia przez sąd, przy czym nie trzeba uzyskać akceptacji wszystkich wierzycieli, a wystarczy, że uzyska się ją od większości z nich.
Należy pamiętać, iż nie jest możliwe skorzystanie z układu konsumenckiego, jeśli więcej niż 15% długów ma charakter sporny.
Wniosek – wzór i opłata
Wniosek o otwarcie postępowania układowego może złożyć tylko niewypłacalny konsument, czyli kiedy utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Domniemywa się, że ma to miejsce wtedy, gdy opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące.
Dłużnik składając wniosek musi przedstawić wstępne propozycje układowe, określając w jakiej wysokości oraz w jakich terminach zobowiązuje się spłacać długi. Natomiast w uzasadnieniu należy wykazać niewypłacalność oraz możliwość zrealizowania przedstawionych propozycji, a także uprawdopodobnić uzyskanie akceptacji wierzycieli dla układu, np. z uwagi na atrakcyjny i korzystny charakter zaproponowanych rozwiązań.
Sąd uwzględni wniosek pozytywnie, jeśli możliwości zarobkowe i sytuacja zawodowa dłużnika wskazują na jego zdolność do pokrycia kosztów postępowania o zawarcie układu oraz na możliwość zawarcia i wykonania układu z wierzycielami.
Wniosek należy złożyć na formularzu dostępnym na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości (załącznik).
Składając wniosek o otwarcie postępowania układowego należy uiścić opłatę w wysokości 30 zł oraz zaliczkę na wydatki postępowania, która odpowiada wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw (bez wypłat nagród z zysku) w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. W trzecim kwartale 2021 r. powyższe wynagrodzenie wyniosło 5882,99 zł.
Właściwość sądu
Wniosek o ogłoszenie upadłości rozpoznaje sąd właściwy dla głównego ośrodka podstawowej działalności dłużnika, czyli dla osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej lub zawodowej jest nim miejsce zwykłego pobytu.
Jak przebiega proces układu?
W przeciwieństwie do postępowania upadłościowego w postępowaniu układowym nie ma syndyka, a w jego miejsce wstępuje nadzorca sądowy, czyli licencjonowany doradca restrukturyzacyjny. Ma on za zadanie przeprowadzenie procedury niezbędnej do zawarcia układu i udzielenie dłużnikowi pomocy w przygotowaniu ostatecznych propozycji układowych. Całe postępowanie najczęściej trwa kilka miesięcy.
Propozycje układowe
Dłużnik i wierzyciele mogą wypracować korzystne dla siebie rozwiązania restrukturyzacji zobowiązań, wśród których mogą się znaleźć:
- rozłożenie spłaty na raty;
- odroczenie terminu spłaty zadłużenia;
- umorzenie części zobowiązań.
W rozmowach z wierzycielami możliwe jest rozłożenie długów na raty, obcięcie odsetek, zmniejszenie wielkości zobowiązania do 50%, a w pewnych sytuacjach nawet całkowite umorzenie długu. Dlatego też układ konsumencki stanowi idealne wyjście dla osób, które chcą w szybki i prosty sposób rozwiązać swoje problemy z długami, nie ryzykując utraty całego majątku.
Jednakże kluczowa przy zawieraniu układu będzie realna możliwość sfinansowania długów z dochodów dłużnika i dobrowolnej sprzedaży części jego majątku oraz to, czy przedstawione propozycje okażą się dla wierzycieli atrakcyjniejsze niż to, co mogliby uzyskać w sytuacji postępowania upadłościowego.
Zawarcie układu
Układ przyjmowany jest w drodze głosowania na zgromadzeniu wierzycieli, któremu przewodniczy nadzorca sądowy. Wymagane jest uzyskanie akceptacji większości głosujących wierzycieli, którzy mają łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wszystkich wierzytelności. Przyjęty układ musi być obligatoryjnie zatwierdzony przez sąd.
Spłata wierzycieli
Nie trzeba się martwić o osobiste spłacanie wierzycieli, gdyż obowiązek ten będzie spoczywał na nadzorcy sądowym. Po uzyskaniu od dłużnika ustalonych w układzie rat płatności nadzorca potrąci z nich należne mu wynagrodzenie, zaś pozostałą część przekaże w odpowiednich kwotach na rzecz poszczególnych wierzycieli.
Czas realizacji układu
Czas spłaty długu jest określony w układzie, przy czym maksymalnie wynosi on 5 lat. Wyjątkowo realizacja układu może przekroczyć wskazany czas w przypadku wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo – zastawem lub hipoteką. W takim wypadku gdy bank posiada hipotekę na mieszkaniu dłużnika i wyrazi zgodę na objęcie jego wierzytelności układem, to będzie ona mogła być spłacana w okresie dłuższym niż 5 lat. Podobnie w przypadku gdy w skład masy upadłości wchodzi nieruchomość służąca zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych dłużnika lub osób znajdujących się na jego utrzymaniu, układ może być zawarty na okres przekraczający pięć lat, jeżeli przewiduje zachowanie nieruchomości przez dłużnika.
Zawarty układ można zmienić
Może się zdarzyć, że sytuacja finansowa dłużnika ulegnie trwałemu pogorszeniu i nie będzie mógł wywiązywać się z postanowień układu. Co zrobić w takiej sytuacji, aby nie narazić się na negatywne konsekwencje? Należy wystąpić do sądu o zmianę układu, który będzie dostosowany do obecnej sytuacji majątkowej. Konieczne jest wtedy przeprowadzenie ponownego głosowania przez wierzycieli w takiej samej większości jak tej przy zawarciu układu.