Zachowek wprowadzony został do wielu ustawodawstw jako ochrona interesów najbliższej rodziny- zstępnych, małżonka oraz rodziców spadkodawcy, jeśli zostali oni pominięci przy dziedziczeniu.
Roszczenie o zachowek przysługuje więc, jeżeli uprawniony do zachowku nie otrzymał żadnej korzyści majątkowej tzn. nie został powołany do dziedziczenia jako spadkobierca, nie został ustanowiony na jego rzecz zapis czy polecenie, nie otrzymał darowizny.
W myśl art. 991§1kc do zachowku uprawnieni są: zstępni, małżonek i rodzice spadkodawcy, o ile byliby powołani do spadku z ustawy. Osoby należące do kręgu spadkobierców ustawowych, ale nie wymienione w art. 991§1kc tzn. rodzeństwo i zstępni rodzeństwa spadkodawcy, nie mają prawa do zachowku.
Roszczenie o zachowek jest roszczeniem o zapłatę sumy pieniężnej,wysokościa odpowiadającej wartości ˝ lub 2/3 udziału spadkowego, który przypadłby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym.
Zachowek określa się więc w oznaczonej kwocie pieniężnej. Wysokość tej kwoty zależy od szeregu okoliczności, przede wszystkim od wielkości udziału spadkowego, który by danemu uprawnionemu przypadł przy dziedziczeniu ustawowym, a następnie od wartości spadku.
Wysokość zachowku jest uzależniona ponadto od tego czy uprawniony jest trwale niezdolny do pracy, a gdy uprawnionym jest zstepny spadkodawcy – także od tego czy jest on małoletni. Mianowicie uprawnionemu do zachowku, który jest trwale niezdolny do pracy oraz małoletniemu zstępnemu, należą się 2/3 udziału spadkowego, jaki by mu przypadł przy dziedziczeniu ustawowym, natomiast każdemu z pozostałych uprawnionych ˝ tego udziału /art.991§1kc/.
Roszczenie o zachowek przysługuje uprawnionemu przeciwko spadkobiercy lub spadkobiercom.
Spadkodawca może jednak uprawnionego do zachowku pozbawić tego uprawnienia przez to, że go wydziedziczy.
Spadkodawca może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku tylko w testamencie, przy czym przyczyna wydziedziczenia powinna wynikać z treści testamentu.
Roszczenie o zachowek, jako roszczenie majątkowe podlega zgodnie z art.1007§1kc przedawnieniu w terminie trzech lat od ogłoszenia testamentu. Data od której zaczyna biec przedawnienie to data otwarcia i ogłoszenia testamentu umieszczona na nim zgodnie z art. 651kpc.