To już koniec zmartwień rodziców, którzy chcieliby zatrudnić opiekunkę dla swojej pociechy i zrobić to legalnie. Nowa ustawa z 2011 r. przewiduje możliwość zawarcia umowy z nianią i reguluje kwestie związane z jej ubezpieczeniem. Celem ustawy ma być uproszczenie skomplikowanych procedur, które umożliwiały rodzicom legalne zatrudnienie niani oraz ograniczenie tzw. „szarej strefy”.
Umowa z nianią jest określana jako „umowa uaktywniająca”. Na jej podstawie można zatrudnić nianię, która będzie sprawować opiekę nad dzieckiem w wieku od 20 tygodnia życia do 3 lat. Opieka może być sprawowana do ukończenia roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3. rok życia lub w przypadku, gdy niemożliwe lub utrudnione jest objęcie dziecka wychowaniem przedszkolnym — do 4. roku życia. Przedmiotowa umowa jest umową o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Ustawa wskazuje na elementy, które muszą być w niej zawarte oraz reguluje kwestię ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego niani.
Jak ją zawrzeć? Umowa jest zawierana w formie pisemnej między nianią a rodzicami albo rodzicem samotnie wychowującym dziecko. Inna forma nie wpłynie na ważność samej umowy, a tylko uniemożliwi korzystanie z przywilejów związanych z pokryciem przez państwo kosztów ubezpieczenia. W umowie powinny znaleźć podstawowe informacje m.in. zapis o stronach umowy, wyszczególnienie obowiązków niani, wysokość wynagrodzenia oraz sposoby zmiany i rozwiązania umowy. Można ustalić też przerwy w wykonywaniu przez nią zlecenia, co jest o tyle ważne, że sam rodzaj tej cywilnoprawnej umowy nie gwarantuje niani urlopu.
Najbardziej znacząca dla rodziców nianię wydaje się być kwestia finansowania ubezpieczeń z budżetu państwa. Pobierając środki z publicznej kasy, ZUS pokryje naszej niani składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne. Niania powinna zostać zgłoszona do ubezpieczeń w ciągu 7 dni od dnia powstania obowiązku ubezpieczeń, do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego na druku ZUS ZUA, a jeśli podlega obowiązkowo tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu — na druku ZUS ZZA.
Z podanych przez ZUS informacji wynika, że z możliwości zawarcia umowy aktywacyjnej, w pierwszym miesiącu obowiązywania przepisów skorzystało ok. 3 tys. rodziców. Jednak trudno ocenić efektywność nowych rozwiązań w polskim prawie po tak krótkim czasie. Być może niektórzy rodzice zostali przy formie zatrudniania opiekunek na podstawie umów o pracę, choć te nie zapewniają rodzicom pomocy państwa przy opłacaniu składek. Miejmy tylko nadzieję, że nowe rozwiązania usprawnią relację rodzic-opiekunka.