Przekazanie firmy jako darowizny to korzystne rozwiązanie.
przekazanie firmy Adwokat Dominik Marchewka
Jest wiele sytuacji, w których przekazanie firmy w darowiźnie to opłacalna decyzja. Powodem może być chęć przekazania działalności w związku z przejściem przedsiębiorcy na emeryturę lub ze względów zdrowotnych. Decyzja o przekazaniu firmy może być też wynikiem rezygnacji z prowadzenia działalności gospodarczej na rzecz innych form zatrudnienia.
Przekazanie firmy jako całości w formie darowizny to korzystniejsze rozwiązanie niż sprzedaż. Pozwala bowiem na zwolnienie z podatku VAT, który należałoby zapłacić sprzedając poszczególne składniki majątku przedsiębiorstwa. W dodatku, jeśli przekazanie firmy zachodzi pomiędzy bliskimi członkami rodziny, rozwiązanie to pozwala uniknąć podatku od spadków i darowizn bez względu na wartość darowanego majątku.
Na czym polega darowizna firmy?
Jednoosobowa działalność gospodarcza nie może zmienić właściciela, dlatego darowizna przedsiębiorstwa to w rzeczywistości nieodpłatne przekazanie całości jego majątku. Formalnie, darowizna sprowadza się do tego, że darczyńca zamyka działalność i przekazuje majątek firmy innej osobie, która prowadzi działalność na własne nazwisko lub zakłada ją wraz z otrzymaniem darowizny.
W związku z powyższym, niezależnie od treści umowy darowizny, nowy właściciel nie przejmuje wszystkich aspektów darowanej firmy. Po wejściu w życie umowy, nowy właściciel prowadzi działalność pod własnym imieniem i nazwiskiem oraz własnym numerem NIP.
Czy można darować nazwę firmy?
Nazwa jednoosobowej działalności gospodarczej musi zawierać imię i nazwisko właściciela, więc nie można jej nikomu darować w sensie formalnym. Jednak przedsiębiorcy często posługują się również innymi oznaczeniami, np. prowadząc sklep czy serwis internetowy. Prawa do tych oznaczeń, a także prawo do posługiwania się nazwami marek produktów czy znakami handlowymi, są przedmiotem umowy darowizny.
Przekazanie przedsiębiorstwa w darowiźnie oznacza zbycie i nie podlega VAT
Przekazanie całości firmy w darowiźnie mieści się w pojęciu „zbycia przedsiębiorstwa”. W związku z tym taka operacja nie podlega opodatkowaniu VAT. Gdyby przekazaniu miała podlegać np. tylko wybrana część majątku, wtedy wystąpiłaby już dostawa towarów, od której należałoby odprowadzić podatek VAT.
Wyjaśnienie tego, co stanowi całość firmy znajduje się w art. 55. Kodeksu cywilnego, który mówi, że przedsiębiorstwo należy rozumieć jako „zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej”. Do tych składników należą w szczególności:
• oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części;
• własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów oraz inne prawa rzeczowe;
• prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z umów najmu, dzierżawy lub innych stosunków prawnych;
• wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
• koncesje, licencje i zezwolenia;
• patenty i inne prawa własności przemysłowej;
• majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
• tajemnice przedsiębiorstwa;
• księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Jak sprawnie przekazać firmę?
Kluczowym aspektem przekazania firmy jest spisanie umowy darowizny, ale nie jest to jedyna formalność, którą trzeba dopełnić. Aby przekazana firma mogła kontynuować działalność zgodnie z prawem, dotychczasowy i nowy właściciel powinni wykonać następujące kroki:
Przekazać wiedzę na temat funkcjonowania firmy, jej klientów i inne informacje związane z działalnością.
Przejrzeć trwające umowy pod kątem możliwości dokonania cesji.
Nowy właściciel musi założyć działalność gospodarczą na własne nazwisko (o ile dotąd tego nie zrobił).
Spisać umowę darowizny w formie aktu notarialnego oraz odprowadzić ewentualne podatki.
Darczyńca musi rozliczyć i zamknąć działalność, której majątek jest przedmiotem darowizny.
Umowa darowizny musi być zawarta w postaci aktu notarialnego
Aby umowa darowizny przedsiębiorstwa była ważna, musi zostać zawarta w postaci aktu notarialnego. W związku z tym, nie ma potrzeby samodzielnego zgłaszania transakcji darowizny do urzędu skarbowego (służy do tego formularz SD-Z2), ponieważ tej czynności dopełnia notariusz. Ponadto, to notariusz odpowiada za wyliczenie podatku od spadków i darowizn (o ile występuje konieczność jego zapłaty) oraz pobiera kwotę podatku od odpowiedniej strony transakcji i wpłaca tę kwotę do urzędu skarbowego.
Istotą umowy darowizny jest bezpłatne przekazanie składników majątku firmy – nie tylko tych materialnych. Umowa obejmuje wierzytelności, czyli np. kontrakty podpisane z klientami. Przeniesienie ich na nowego właściciela nie wymaga zgody klientów – chyba że zapisy umów stanowią inaczej. Nowy właściciel uzyska także wszelkie prawa w związku z umowami najmu oraz majątkowe prawa autorskie. Oprócz tego, w skład darowizny wchodzą również inne składniki majątku przekazywanej firmy, takie jak wyposażenie, środki trwałe, środki pieniężne czy domeny i serwisy internetowe. Warto zauważyć, że nowy właściciel ma prawo kontynuować amortyzację środków trwałych, rozpoczętą przed spisaniem umowy darowizny.
Kiedy trzeba zapłacić podatek od spadków i darowizn?
O konieczności zapłaty podatku od spadków i darowizn decyduje stopień pokrewieństwa i powinowactwa pomiędzy stronami transakcji. Stopień ten jest określany za pomocą tzw. grup podatkowych. I i II grupa, to osoby spokrewnione i powinowate, natomiast III grupa, to pozostałe osoby.
Zwolnienie z podatku od spadków i darowizn dotyczy wybranych osób z tzw. I grupy podatkowej. Są to:
• obecny małżonek;
• zstępni, czyli syn, córka, wnuki;
• wstępni, czyli matka, ojciec, dziadkowie;
• rodzeństwo;
• pasierbowie;
• ojczym;
• macocha.
Jeśli firma zostanie przekazana w darowiźnie osobie spoza tej grupy, obdarowany musi zapłacić podatek. Stawki podatku od spadków i darowizn wynoszą od 3% do 20% i zależą od grupy podatkowej oraz wartości przekazywanego majątku.
Podatek od spadków i darowizn wylicza się ustalając podstawę opodatkowania – w tym celu należy odjąć kwotę wolną od podatku od spadków i darowizn, od kwoty wartości przekazywanego majątku podlegającego opodatkowaniu. Dla każdej z grup podatkowych kwota wolna od podatku jest inna i wynosi: 9637 zł dla I grupy, 7276 zł dla II grupy oraz 4902 zł, jeśli osoba otrzymująca darowiznę należy do III grupy podatkowej, czyli nie jest w żaden sposób spokrewniona z darczyńcą.
Zakończenie działalności darczyńcy
Po spisaniu umowy darowizny i przekazaniu majątku firmy, darczyńca musi zlikwidować własną działalność gospodarczą. Wiąże się to m.in. z wykonaniem tzw. remanentu likwidacyjnego (spisu z natury) na potrzeby podatku dochodowego oraz podatku VAT (jeśli firma była podatnikiem VAT). Jeśli opisana w tym artykule kolejność zostanie zachowana, czyli darowizna majątku nastąpi przed likwidacją, to po dokonaniu remanentu likwidacyjnego na pewno nie wystąpi konieczność zapłaty VAT-u lub podatku dochodowego, ponieważ zamykana firma nie dysponuje już żadnym majątkiem.