ZASADY I TRYB DOKONYWANIA PODZIAŁU NIERUCHOMOŚCI
Zasady oraz tryb dokonywania podziałów nieruchomości zostały określone w przepisach art. 92 – 100 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2015 r., poz. 1774 ze zm.), zwanej dalej „ugn” oraz w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu i trybu dokonywania podziałów nieruchomości (Dz. U. Nr 268, poz. 2663), zwanym dalej „rozporządzeniem”.
Na samym wstępie podkreślić należy, iż pojęcie podziału nieruchomości można rozumieć dwojako:
Po pierwsze, może to być podział prawny, czyli przeniesienie przez dotychczasowego właściciela prawa własności części nieruchomości na inną osobę.
Przyczyną podziału prawnego nieruchomości może być również dziedziczenie nieruchomości przez kilku spadkobierców, którzy stają się jej współwłaścicielami.
PODZIAŁ GEODEZYJNY NIERUCHOMOŚCI
O podziale prawnym nieruchomości mowa jest również w art. 96 ust. 3 ugn. Stwierdzono tam mianowicie, że podział nieruchomości polegający na wydzieleniu wchodzących w jej skład działek gruntu, odrębnie oznaczonych w katastrze nieruchomości, nie wymaga wydania decyzji zatwierdzającej podział. Podział prawny nieruchomości nie jest zatem podporządkowany administracyjnej reglamentacji. Należy natomiast podkreślić, że przedmiotem omawianych regulacji ustawy o gospodarce nieruchomościami jest geodezyjny podział nieruchomości, zwany również podziałem ewidencyjnym. Podział taki polega na wydzieleniu z dotychczas istniejącej i oznaczonej jednej działki ewidencyjnej nowo utworzonych działek ewidencyjnych, po dokonaniu pomiarów i nadaniu im nowego oznaczenia wraz z powierzchnią. Można przy tym zauważyć, że oba rodzaje podziału nieruchomości zwykle są ze sobą funkcjonalnie powiązane. Geodezyjny podział nieruchomości zwykle poprzedza podział prawny, wtedy gdy właściciel dzieli nieruchomość na działki ewidencyjne w celu ich 2 późniejszej sprzedaży osobom trzecim (podział geodezyjny może mieć również na celu przygotowanie nieruchomości do zniesienia współwłasności). W tym miejscu wymaga również wyjaśnienia pojęcie „nieruchomości” jako przedmiotu postępowania podziałowego.
„POJĘCIE NIERUCHOMOŚCI”
W tym kontekście można przyjąć, że przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami posługują się pojęciem „nieruchomości” zdefiniowanym w Kodeksie cywilnym. Zgodnie zaś z art. 46 § 1 Kodeksu cywilnego, nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. Z kolei według definicji z art. 4 pkt 1 ugn, nieruchomość gruntowa to grunt wraz z częściami składowymi, z wyłączeniem budynków i lokali, jeżeli stanowią odrębny przedmiot własności.
ORZECZENIA SĄDOWE (WAŻNE)
Co istotne, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 grudnia 2006 r. (IV CSK 229/06, LEX nr 369187) uznał, że: ”Pojęcia nieruchomości na gruncie ustawy o gospodarce nieruchomościami nie można utożsamiać z definicją tego pojęcia występującą w ustawie z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm.). Na gruncie wieczystoksięgowym nieruchomość identyfikowana jest z księgą wieczystą i w rezultacie o tym czy mamy do czynienia z jedną czy z wieloma nieruchomościami decyduje liczba ksiąg wieczystych dla niej urządzonych (art. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece). Odmienne ujęcie nieruchomości funkcjonuje natomiast na gruncie ustawy o gospodarce nieruchomościami. (…) Jeżeli związek funkcjonalny nie występuje pomiędzy działkami, to nawet, gdy stanowią przedmiot użytkowania wieczystego tej samej osoby i są objęte jedną księgą wieczystą stanowią odrębne nieruchomości.”
